زیرسازی نقاشی ساختمان یکی از مراحل حیاتی در پروسه نقاشی است که تأثیر زیادی بر کیفیت و سرعت اجرای نقاشی دارد. این مرحله به دقت و بر اساس جنس سطح و پوشش آن انجام می‌شود تا نتایج نهایی رنگ آمیزی به بهترین شکل ممکن حاصل شود. زیرسازی یا لکه‌گیری نیز به نام‌های دیگری شناخته می‌شود و بسته به نوع رنگ مورد استفاده، مختلف است. این مقاله به بررسی مراحل و نکات مربوط به زیرسازی نقاشی ساختمان می‌پردازد و اطلاعات مفیدی را ارائه می‌دهد.
زیرسازی نقاشی ساختمان
یکی از مراحل اصلی نقاشی ساختمان، زیرسازی است. در این مرحله، نقاش وضعیت دیوار را بررسی می‌کند و با استفاده از ابزارها و مواد مختلف، به لکه‌گیری سطح متناسب با جنس دیوار می‌پردازد. زیرسازی نقاشی ساختمان به رفع ایرادات موجود بر روی سطح می‌پردازد، از جمله ترک‌ها، زبری، سوراخ و ناهمواری. این مرحله باعث می‌شود تا رنگ بهتری بر روی دیوار جذب شود.
زیرسازی مناسب برای رنگ‌های متنوع
در اجرای زیرسازی برای تطبیق با رنگ‌های مختلف، مقدار و نحوه زیرسازی بستگی به نوع رنگ مورد استفاده دارد. این موارد به شرح زیر توضیح داده شده‌اند:
پوشش بلکا: در صورت اجرای پوشش بلکا، نیازی به زیرسازی به شکل مشخص شده نیست. این پوشش قادر به پنهان کردن ایرادات جزئی مانند ترک‌ها و فرورفتگی‌ها است. اگر ایرادات سطح زیر کار وسیع باشد، زیرسازی انجام شده و ترک‌های بزرگ برطرف گردد.
رنگ‌های روغنی، اکریلیک و پلاستیک: برای اجرای رنگ‌های ساختمانی مانند اکریلیک و پلاستیک و روغنی، سطح مورد نظر باید صاف و یکدست باشد و همه ایرادات برطرف شده تا نتیجه نهایی زیبا و بدون مشکل باشد.
رنگ‌های بافت‌دار: رنگ‌های بافت‌دار به دلیل داشتن سطح بافت‌دار و صاف نبودن نیازی به زمان زیاد برای زیرسازی ندارند.
استفاده از روغن الیف و نحوه استفاده از آن
برای ایجاد زیرسازی، می‌توان از پرایمر یا روغن الیف بهره نمود. روغن الیف با عمق نفوذ به سطوح گچی، چسبندگی را ایجاد و از جذب ناخالصی‌ها جلوگیری کرده و سطح را برای رنگ‌آمیزی آماده می‌سازد. این روغن در میان ذرات سست نفوذ کرده و با ایجاد چسبندگی، منافذ را بسته و نفوذ رنگ به عمق گچ را به حداقل می‌رساند؛ به همین دلیل مصرف رنگ نیز کاهش می‌یابد.
برای استفاده از روغن الیف، سطح باید کاملاً تمیز شده و هیچ گونه آلودگی و گرد و غباری بر روی آن نباید باقی بماند. تمام ترک‌ها باید برطرف شده و سپس سطح با سمباده زنی خشک شده و آماده شود. سپس روغن الیف با تینر روغنی رقیق شده و این ترکیب با توجه به نوع سطح متفاوت است. بعد از آن، با غلطک یا قلم مو، روغن را بر روی سطح دیوار اعمال کنید. همچنین، برای جلوگیری از شوره‌کردن، اعمال روغن الیف باید از قسمت‌های بالایی شروع شود. روش اجرای روغن الیف ممکن است توسط نقاشان مختلف متفاوت باشد، اما اهمیت اصلی اجرای این روش برای دیوارهای گچی است.
استفاده از پرایمر
پرایمر نیز یکی از محصولات موثر در زیرسازی است که ویژگی‌های بسیاری دارد. این محصول به عنوان یک نوع رزین زیرکار با ویژگی‌هایی از جمله چسبندگی بالا و بی‌بو بودن شناخته می‌شود. پرایمر همچنین برای عایق‌کاری رنگ نمای ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دلایل نیاز به زیرسازی
هر سطحی که قرار است رنگ آمیزی شود، به زیرسازی نیاز دارد تا کیفیت نهایی نقاشی به حداکثر برسد. در صورت عدم انجام زیرسازی، ایرادات سطح به وضوح قابل مشاهده خواهد بود و زیبایی نقاشی کاهش خواهد یافت. ناهمواری‌ها، ترک‌ها، سوراخ‌ها و لکه‌های پررنگ ممکن است پس از رنگ آمیزی قابل مشاهده باشند و توسط رنگ پوشش داده نشوند. به منظور جلوگیری از این ایرادات و حفظ کیفیت نقاشی، زیرسازی ضروری است.
مراحل زیرسازی نقاشی ساختمان
مراحل زیرسازی نقاشی ساختمان بستگی به نوع سطح دارد. در این مقاله، به مراحل کلی زیرسازی پرداخته می‌شود:
1. تمیز کردن سطح:
برای شروع زیرسازی، سطح مورد نظر باید به دقت تمیز شود. از آب گرم و صابون و یک پارچه یا اسفنج برای تمیزکاری استفاده می‌شود. اگر آلودگی بیشتری وجود داشته باشد، از محلول تری فسفات سدیم استفاده می‌شود. در صورتی که دیوار نوساز و بدون رنگ باشد، تمیز کردن لازم نیست.
2. روغن کاری سطح:
در این مرحله، تنها برای دیوارهای گچی و نوساز اقدام می‌شود و برای روغن‌کاری از روغن الیف یا پرایمر استفاده می‌شود. این اقدام به دلیل این است که در صورت اعمال رنگ بر روی دیوار گچی، رنگ به‌طور کامل جا نمی‌افتد یا مصرف رنگ به دلیل جذب گچ افزایش می‌یابد. در نهایت، با روغن‌کاری، لایه‌های زیر مقاومت بیشتری ایجاد می‌شود و اجرای رنگ بهبود می‌یابد.
3. بتونه کاری:
در مرحله سوم، بعد از خشک شدن سطح کار، بتونه‌کاری صورت می‌پذیرد. بتونه یک ماده خمیری است که مقاومت سطح را افزایش می‌دهد و سطح را صاف و صیغلی می‌کند تا رنگ به‌طور مطلوب روی آن قرار گیرد. این اقدام باعث حل مشکلاتی همچون درز، سوراخ، برآمدگی و شکاف می‌شود و سطح را صاف و یکدست می‌سازد. برای انجام بتونه‌کاری، با آماده‌سازی بتونه به کمک یک تیغ یا کاردک، تمام شکاف‌ها و سوراخ‌ها را بسته و آنها را پر می‌کنید. می‌توانید بر اساس رنگ نهایی از بتونه پلاستیکی یا بتونه روغنی استفاده کنید. هرچند بتونه‌های آماده در بازار موجود هستند، اما نقاشان حرفه‌ای معمولاً بتونه‌ها را به‌صورت شخصی تهیه می‌کنند.
4. سمباده‌زنی:
پس از انجام بتونه‌کاری، باید حداقل 12 تا 20 ساعت منتظر بمانید تا سطح خشک شود و به مرحله سمباده‌زنی بپردازید. این مرحله باعث صاف و یکدست شدن سطح می‌شود و هرگونه ناهمواری یا زبری را برطرف می‌کند. با اجرای سمباده‌زنی، می‌توانید با کشیدن دست بر روی سطح اطمینان حاصل کنید که هیچ زبری باقی نمانده و در صورت لزوم می‌توانید مراحل سمباده‌زنی را تکرار کنید. پس از انجام سمباده‌زنی، با یک پارچه مرطوب، گرد و خاکی که ناشی از سمباده‌زنی ایجاد شده است را پاک کنید.
5. آسترکشی اولیه:
با پایان مرحله سمباده‌زنی، آسترکشی اولیه انجام می‌شود. این کار با استفاده از رنگ مناسب، قلم مو و غلطک انجام می‌شود و سطح دیوار رنگ می‌شود. غلظت رنگ در این مرحله بسیار رقیق است تا سطح کار سریع‌تر خشک شود. این مرحله نقش مهمی در نتیجه نهایی نقاشی ایفا می‌کند.
6. سمباده‌زنی دوم:
پس از انجام آسترکشی و گذشت زمان حدود 12 تا 20 ساعت، سطح دیوار مجدداً خشک شده و باید با یک سمباده نرم، سطح را مجدداً سمباده‌زنی کنید. در این مرحله، ممکن است ایرادات دیگری بر جای مانده باشد که نیازمند سمباده‌زنی مجدد هستند تا تمام ایرادات برطرف شوند. حالا همه چیز برای اجرای رنگ‌آمیزی آماده است. مراحل زیرسازی در نقاشی راه پله نیز مهم است.
زیرسازی برای رنگ روغنی
رنگ روغنی یکی از رنگ‌های پرکاربرد در ساختمان است و زیرسازی نیز برای اجرای رنگ روغنی لازم است. مراحل زیرسازی برای اجرای رنگ روغنی همانند مراحل اصلی زیرسازی است. باید سطح بتونه‌کاری شده، سمباده‌زنی و پاک‌کردن سطح به منظور اجرای این رنگ انجام شود.
زیرسازی برای رنگ پلاستیک
برای زیرسازی نقاشی با رنگ پلاستیک نیز باید به سطح مورد نظر توجه شود. اگر سطح از جنس گچ باشد، ابتدا رنگ آستر بر روی دیوار زده شده و در صورتی که اینطور نباشد، نیازی به رنگ آستر نداریم. می‌توانید آماده‌سازی بتونه را با خریداری یا ترکیب گل بتونه با رنگ پلاستیک و آب انجام دهید، همچنین از رنگ اکریلیک خالص نیز استفاده کرد. مراحل با بتونه‌کاری، سمباده‌زنی و رفع ایرادات سطح شامل لکه‌گیری نیز می‌شوند. سپس با خشک شدن، سمباده‌زنی انجام شده و برای سطوح زبر از سمباده سخت و برای سطوح دیگر از سمباده نرم استفاده می‌شود.
لکه‌گیری دیوار با گچ
برای رنگ‌آمیزی با رنگ پلاستیک، می‌توان لکه‌گیری دیوار با گچ را اجرا کرد. برای این کار، ملات مناسب با گچ آماده و برای پرکردن شکاف‌ها و برطرف‌سازی فرو رفتگی‌ها استفاده می‌شود.
زیرسازی دیوار رنگ‌نخورده
اگرچه مراحل زیرسازی نقاشی ساختمان در قسمت‌های قبل بیان شده است، اما برای دیوارهای گچی که رنگ نمی‌خورند و ساختمان‌های نوساز، تفاوت‌هایی در مراحل زیرسازی وجود دارد. این دیوارها به دلیل مواد گچ ممکن است رنگ را به خوبی جذب نکنند، بنابراین در ابتدای مراحل زیرسازی، سطح دیوارها با روغن کاری شود. برای روغن کاری نیز از روغن الیف استفاده می‌شود که در مورد ویژگی‌ها و نحوه استفاده آن نیز توضیح داده شده است. بقیه مراحل زیرسازی دیوارهای رنگ‌نخورده مشابه مراحل بیان شده است و باید به نوع رنگ که قرار است اجرا شود نیز توجه کرد.
نکات زیرسازی ساختمان
علاوه بر نوع جنس دیوار و رنگ مورد استفاده، زیرسازی برای رنگ‌ها و پوشش‌های دیگر نظیر بلکا و مولتی کالر نیز حائز اهمیت است. در این مرحله، اجرای دقیق و با دقت بالا امری ضروری است، چرا که گاهی اوقات نیاز به سه دست رنگ نیز وجود دارد. هر چقدر که ایرادات سطح بیشتر باشد، زمان و تلاش بیشتری مورد نیاز خواهد بود.
زیرسازی برای سطوح با جنس مختلف
دیوارها با توجه به جنس خود، زیرسازی‌های مختلفی را می‌طلبند. به برخی از سطوح و زیرسازی آنها اشاره می‌شود:
1. زیرسازی دیوار گچی: برای دیوارهای گچی، زیرسازی اجباری است تا جذب رنگ توسط گچ دیوار کاهش یابد و باعث بهبود کیفیت کار گردد. از روغن‌های مخصوص مانند پرایمر و روغن الیف برای زیرسازی استفاده می‌شود و سپس با سمباده‌کاری و آسترکشی، سطح آماده به رنگ‌آمیزی می‌شود.
2. زیرسازی دیوار بتنی و سیمانی: در دیوارهای سیمانی یا بتنی، نیاز به زیرسازی قوی برای صاف سازی سطح و رفع شکاف و ترک‌ها وجود دارد. پس از ترمیم شکاف‌ها، رنگ اصلی چند لایه اجرا و سپس با یک دست کامل رنگ‌آمیزی انجام می‌شود.
3. زیرسازی با پوشش کنیتکس: رنگ‌های بافت‌دار مانند کنیتکس با سختی از سطح دیوار پاک می‌شوند و ممکن است در زمان پاکسازی آسیب ببینند. بنابراین، نیاز به زیرسازی بیشتری دارند.
4. زیرسازی با پوشش بلکا: پوشش‌های سلولزی متنوعی دارند و یکی از آنها بلکا است. کندن بلکا از سطح دیوار سخت بوده و زمان زیادی را ممکن است لازم داشته باشد. این کندن ممکن است به دیوار آسیب بزند و نیاز به زیرسازی بیشتری داشته باشد.
5. زیرسازی با کاغذ دیواری: در صورت وجود کاغذ دیواری، ابتدا باید این پوشش از سطح دیوار جدا شود. نحوه جدا کردن کاغذ دیواری به جنس آن و چسب مورد استفاده بستگی دارد. پس از جدا کردن، زیرسازی برای رفع آسیبات و نقاط ضعف انجام می‌شود.
جمع‌بندی
رنگ‌آمیزی ساختمان اطلاعات و تجربه کافی را می‌طلبد و یکی از مراحل مهم آن، زیرسازی نقاشی ساختمان است که باید با دقت و توجه به سطح و اصلاح ایرادات انجام شود. نقاشان با تجربه نیز تأثیر زیادی در بهبود کیفیت زیرسازی دارند و نحوه اجرای آن ممکن است تفاوت‌هایی داشته باشد. این مطلب به مراحل زیرسازی نقاشی ساختمان و نحوه آن برای رنگ‌های مختلف پرداخته است، امیدواریم مفید باشد.
منبع: سایت بازسازی خانه
